Η Καφέ Αρκούδα

Η ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΥΔΑ (Ursus arctos)

Ομοταξία: Θηλαστικά, Τάξη: Σαρκοφάγα, Οικογένεια: Αρκτίδες

Η αρκούδα, είναι το μεγαλύτερο χερσαίο θηλαστικό στην Ευρώπη. Ζει 20 με 25 χρόνια, είναι ιδιαίτερα ευφυές και ευκίνητο ζώο, αποτελεί σύμβολο δύναμης, άγριας ομορφιάς και μοναχικότητας. Το σώμα της καλύπτεται από πυκνό καφέ, αδιάβροχο τρίχωμα και έχει τριγωνικό κεφάλι, μικρά μάτια και αυτιά. Έχει μικρή ουρά. Εάν έχετε την τύχη να την συναντήσετε, διατηρήστε την ψυχραιμία σας και απολαύστε αυτή τη μοναδική στιγμή!

Γνωρίζατε ότι!

Η φωλιά μιας θηλυκής αρκούδας χρησιμοποιείται, μετά από μικροεπισκευές, από πολλές γενιές θηλυκών!
Η αρκούδα βαδίζει μετακινώντας ταυτόχρονα τα δύο πόδια της ίδιας πλευράς σε κάθε βήμα!
Η αρκούδα μπορεί να αναπτύξει ταχύτητα μέχρι και 60 χλμ την ώρα!
Είναι προστατευόμενο είδος. Σε περίπτωση εντοπισμού τραυματισμένου ζώου ειδοποιήστε τις αρμόδιες αρχές.

Εξάπλωση, πληθυσμιακά στοιχεία του είδους στην Ελλάδα

Αν και παλαιότερα η καφέ αρκούδα ζούσε σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, σήμερα η εξάπλωσή της έχει περιοριστεί σε 2 γεωγραφικά διαφορετικές περιοχές. Οι πιο σημαντικοί πληθυσμοί εντοπίζονται στους ορεινούς όγκους της δυτικής Ροδόπης και της βόρειας και κεντρικής Πίνδου.

Βιολογικά χαρακτηριστικά

Η αρκούδα είναι μοναχικό ζώο και κυκλοφορεί το ξημέρωμα, το σούρουπο και την νύχτα.
Το ύψος ενός ενήλικου αρσενικού ατόμου στον τράχηλο μπορεί να φθάσει τα 1,10 μ, το συνολικό μήκος από την άκρη της μουσούδας ως την πολύ μικρή ουρά κυμαίνεται από 1,70 – 2,20 μ., ενώ αν σηκωθεί όρθια, στα δυο της πόδια, το ύψος της φτάνει τα 2 μέτρα.
Το βάρος ενός ενήλικου θηλυκού κυμαίνεται από 70 έως 150 κιλά, ενώ το ενήλικο αρσενικό είναι συνήθως πιο μεγαλόσωμο και ζυγίζει από 110 έως 280 κιλά.
Η αρκούδα έχει εξαιρετικά ανεπτυγμένη ακοή και όσφρηση. Αντίθετα, η όρασής της είναι λιγότερο ανεπτυγμένη, βλέπει αρκετά καλά σε απόσταση 80 μέτρων αλλά δεν μπορεί να διακρίνει άνθρωπο σε απόσταση 300 μέτρα.

Βιότοπος – Ενδιαίτημα

Χαρακτηριστικά ενδιαιτήματα τα οποία προτιμά η καφέ αρκούδα είναι τα μικτά δάση κωνοφόρων (πεύκη, ελάτη) και φυλλοβόλων (οξυά, δρυς) που βρίσκονται στην υψομετρική ζώνη μεταξύ 900 και 1700 μέτρων. Τους θερινούς μήνες συναντάται σε καλλιέργειες και οπωρώνες.

Διατροφή

Η αρκούδα είναι ζώο παμφάγο, τρέφεται κατά προτίμηση με καρπούς του δάσους, όπως βατόμουρα, κορόμηλα, κεράσια, μήλα, αχλάδια, καρπούς αγριοτριανταφυλλιάς, αγριοφράουλες, βελανίδια, καρπούς οξιάς, αλλά και βολβούς, ρίζες, και χόρτα. Της αρέσει βέβαια και το μέλι! Συμπληρώνει το διαιτολόγιό με μικρά και μεγάλα θηλαστικά, έντομα (κυρίως μυρμήγκια) και άλλα μικρά ζώα, καθώς έχει ανάγκη από μεγάλες ποσότητες τροφής για να συντηρήσει τον σωματικό της όγκο.

Αναπαραγωγή

Η εποχή του ζευγαρώματος (από μέσα Μαΐου μέχρι μέσα Ιουλίου) είναι η μόνη κοινωνική φάση στη συμπεριφορά της αρκούδας. Τη περίοδο αυτή τα αρσενικά είναι ικανά να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις (της τάξης των δεκάδων έως και εκατοντάδων χιλιομέτρων) σε αναζήτηση θηλυκής συντρόφου σε οίστρο. Τα θηλυκά άτομα είναι ικανά να αναπαραχθούν από την ηλικία των 4-5 ετών και η συνολική περίοδος γονιμότητάς τους δεν ξεπερνά τα 15-20 χρόνια.
Το θηλυκό άτομο γεννάει, στην ειδικά διαμορφωμένη φωλιά, ένα ως δύο και σπανιότερα τρία μικρά, κάθε 2-3 χρόνια, στα μέσα του χειμώνα (Ιανουάριο – Φεβρουάριο) και ενώ βρίσκεται σε κατάσταση χειμέριου ύπνου. Τα νεογνά ζυγίζουν μόλις 300 – 400 γρ. είναι γυμνά και τυφλά.

Νομικό καθεστώς προστασίας:

Η καφέ αρκούδα είναι απόλυτα προστατευόμενο είδος με βάση την εθνική νομοθεσία [άρθρο 258, παρ. 2ε και 2ζ (ΝΔ 86/69) του Δασικού Κώδικα], ενώ περιλαμβάνεται και ως είδος προτεραιότητας στα παραρτήματα ΙΙ και IV της Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/EΟΚ). Επίσης, περιλαμβάνεται στο παράρτημα ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης ως είδος υπό αυστηρή προστασία, ενώ το εμπόριό της καθώς και το εμπόριο τμημάτων της απαγορεύεται σύμφωνα με τη Σύμβαση CITES. Στην Ελλάδα περίπου το 30% της περιοχής εξάπλωσής της περιλαμβάνεται σε προστατευόμενες περιοχές (Εθνικά Πάρκα, Εθνικούς Δρυμούς).

Τι να κάνετε αν τη συναντήσετε:

• Εάν την συναντήσετε στο δάσος απομακρυνθείτε αργά και ήρεμα. Αν χρειαστεί φανείτε μεγαλύτεροι, σηκώνοντας τα χέρια σας.
• Οπισθοχωρήστε αργά και σταθερά αναγνωρίζοντας την κυριαρχίας της όταν βρίσκεστε στο φυσικό της περιβάλλον
• Κρατήστε την ψυχραιμία σας και μην προσπαθήσετε να τρέξετε.

Κύριες απειλές:

1. Παράνομη εξόντωση: από δολώματα και λαθροθήρες
2. Υποβάθμιση/καταστροφή του βιότοπου: από την κατασκευή μεγάλων τεχνικών έργων ( αυτοκινητόδρομοι, ΥΗΕ φράγματα,) αλλά και δασικές πυρκαγιές
3. Έλλειψη ενημέρωσης του κοινού και ειδικότερα συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων.